4. Endüstri Devrimi Ülke İncelemesi: Amerika Birleşik Devletleri

Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD), sanayinin dönüşümüne ilişkin faaliyetler “ileri imalat (advanced manufacturing)” adı altında ve Ulusal İmalat İnovasyon Ağı (National Network for Manufacturing Innovation-NNMI) Programı kapsamında yürütülmektedir. Söz konusu Program kapsamında, hâlihazırda beş adet İmalat İnovasyon Enstitüsü faaliyet göstermekte olup 300’den fazla şirket ve üniversite bu enstitüler bünyesinde ağın üyesi durumundadır. Ağ kapsamındaki her bir enstitü için beş yıldan yedi yıla kadar uzanan sürelerle 70-120 milyon Dolar Federal yatırım yapılmıştır. Şimdiye kadar bu alanda gerçekleştirilen özel sektör finansmanı ise toplam 481 milyon Dolar’dır.

Tarihsel Süreç

İmalat sanayi, ABD ekonomisinde her zaman önemli bir rol oynamıştır. Her ne kadar Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın yalnızca %12’sini oluşturuyor olsa da imalat, özel sektör araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) çalışmalarının üçte ikisinden fazlasına, ülkenin toplam Ar-Ge personelinin üçte ikisine, alınan patentlerin büyük çoğunluğuna ve ABD ihracatının çoğunluğuna tekabül etmektedir. İmalat aynı zamanda, ulusal ve yerel olarak ekonomide bir çarpan etkisine sahiptir: Her bir imalat işi, imalat dışında 1.6 işi daha desteklemektedir. Bu etki, ileri imalat söz konusu olduğunda daha da büyüktür: Her bir ileri imalat çalışanı, ulusal olarak ilave beş işi daha desteklemektedir.

ABD, uzun bir süredir temel araştırma alanında küresel lider olarak bir üne sahip olsa da, araştırma bulgularının büyük çoğunluğu henüz imalat ürünlerine aktarılamamıştı. Temel araştırma ve üretim arasındaki engeller, şirketlerin yeni imalat süreçleri ve yeni ürünler geliştirme kabiliyetlerine ket vurmaktaydı. Dolayısıyla ileri imalatın ABD ekonomisi için öneminin fark edilmesiyle, Başkan’ın Bilim ve Teknoloji Danışmanları Konseyi (President’s Council of Advisors on Science and Technology-PCAST) tarafından 2011 yılında “İleri İmalatta Amerika Liderliğinin Sağlanması” başlıklı bir rapor hazırlanarak, ABD Başkanı’na sunulmuştur.

Söz konusu raporda, ABD imalat sanayisinin milli gelir içerisindeki payının 1970’lerden itibaren ciddi oranda azaldığı, ABD’nin Ar-Ge’nin imalat sektörüyle bağlantısının kurulması noktasında Japonya ve Almanya gibi diğer yüksek ücretli ülkelerin gerisinde kaldığı ve bu nedenle ABD’nin imalattaki tarihi liderliğinin risk altında olduğu belirtilerek, birtakım çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Raporda, ileri imalat; a) bilginin, otomasyonun, hesaplamanın, yazılımın, algılamanın ve ağ kurmanın kullanımına ve koordinasyonuna bağlı olan ve/veya b) nanoteknoloji, kimya ve biyoloji gibi fiziki ve biyolojik bilimler tarafından devreye sokulmuş en yeni malzemelerden ve yeni ortaya çıkan yeteneklerden istifade eden faaliyetler ailesi olarak tanımlanmıştır. Bu tanım, hem mevcut ürünleri yeni yöntemlerle imal etmenin yollarını hem de yeni gelişen ileri teknolojilerden dolayı ortaya çıkan yeni ürünlerin imalatını kapsamaktadır.

Bu çerçevede ülkenin sadece belirli şirketler ve sektörler üzerine odaklanan bir sanayi politikasına değil, ileri imalatta inovasyonu destekleyecek bir stratejiye, diğer bir deyişle bir inovasyon politikasına ihtiyaç duyduğu ifade edilmiştir. Bunun üzerine 2011 yılında Federal Hükümet tarafından yüksek kaliteli imalat işleri yaratmak ve ABD’nin küresel rekabetçiliğini artırmak üzere potansiyeli olan ve yeni ortaya çıkan teknolojilerin belirlenmesi amacıyla sanayiyi, üniversiteleri, Federal Hükümeti ve diğer paydaşları bir araya getiren ulusal bir girişim olarak, İleri İmalat Ortaklığı (Advanced Manufacturing Partnership-AMP) başlatılmıştır.

AMP Yönlendirme Komitesi’nin 2012 yılında yayımlamış olduğu “İleri İmalatta Yurt İçi Rekabet Avantajını Yakalama” başlıklı raporda, ABD’nin imalat rekabetçiliğini geliştirmek üzere birtakım önerilerde bulunulmuştur. Raporda getirilen öneriler, temel olarak şu üçayak altında şekillendirilmiştir: a) inovasyonun etkinleştirilmesi, b) yetenek/iş gücü arzının sağlamlaştırılması ve c) iş ortamının iyileştirilmesi. Bunun yanı sıra kilit öneme sahip önerilerden biri, ileri imalat teknolojilerinde bölgesel ekosistemlerin yaygınlaştırılması amacıyla kamu-özel ortaklıkları şeklinde “ulusal imalat inovasyon enstitüleri ağı” kurulması olmuştur.

Bu kapsamda, Başkan’ın isteği üzerine ve mevcut yetkili makamlar kullanılarak, 2012 yılında, ABD Savunma Bakanlığı (Department of Defense-DoD) öncü finansman kurum olmak üzere pilot bir imalat inovasyon enstitüsü kurulmuştur. Eklemeli (katmanlı) imalat/3 boyutlu baskı üzerine odaklanan “Ulusal Eklemeli (Katmanlı) İmalat İnovasyon Enstitüsü”, bir diğer adıyla America Makes, Ohio’da kurulmuş olup başlangıçta 40 üye şirket, 9 üniversite, 5 ön lisans üniversitesi ve 11 adet kâr amacı gütmeyen kuruluştan oluşan bir kamu-özel ortaklığıdır.

2014 ve 2015 yıllarında, DoD ve ABD Enerji Bakanlığı’nın (Department of Energy-DoE) finansmanlarıyla, ilave enstitüler açılmıştır. Bunlardan 2014 yılında;
– Yeni nesil enerji tasarruflu, yüksek güçlü geniş bant aralıklı yarı iletken tabanlı elektronik çipler ve aygıtlar üzerine odaklanan ve 18 şirket ile 7 üniversite ve ulusal laboratuvarın üyeliğiyle oluşan “Yeni Nesil Güç Elektroniği İmalat İnovasyon Enstitüsü” (daha sonra PowerAmerica olarak anılmaya başlanmıştır) North Carolina’da, 
– Dijital imalat ve tasarım teknolojilerinin geliştirilmesini ve ticarileştirilmesini hızlandırmaya odaklanan ve 41 şirket, 23 üniversite ve ulusal laboratuvar ve 9 diğer kuruluşun üyeliğiyle oluşan “Dijital İmalat ve Tasarım İnovasyon Enstitüsü (DMDII)” Chicago’da, 
– Gelişmiş hafif ve modern metal imalatı kabiliyetlerinin geliştirilmesini ve dönüşümünü kolaylaştırmak üzerine odaklanan ve 36 şirket, 12 üniversite ve 18 diğer kuruluşun üyeliğiyle oluşan “Hafif ve Modern Metaller İmalat Enstitüsü (daha sonra LIFT olarak anılmaya başlanmıştır) Detroit’te kurulmuştur. 

Aralık 2014’te, ABD Kongresi tarafından çıkarılan “Amerikan İmalatını ve İnovasyonunu Canlandırma Yasası (Revitalize American Manufacturing and Innovation Act-RAMI)” ile ABD Ticaret Bakanlığı (Department of Commerce-DoC) ve Yönetim (The Administration), Ulusal İmalat İnovasyon Ağı Programı’nı kurmakla görevlendirilmiştir. 

Bu kapsamda NNMI, her biri belirli ve gelecek vadeden ileri imalat teknolojisi alanına odaklanmış imalat inovasyon enstitülerinden oluşan güçlü bir ağ yaratılması yoluyla, ABD imalat sanayisinin rekabetçiliğini ve verimliliğini artırmak amacıyla kamu ve özel yatırımların koordinasyonunu sağlamak üzere kurulmuş bir ABD Federal Hükümeti programıdır.

Aktörler

NNMI Programı’nda paydaş olarak yer alan Federal Bakanlıklar ve kurumlar şu şekildedir: 
– Savunma Bakanlığı (DoD), 
– Enerji Bakanlığı (DoE), 
– Ticaret Bakanlığı (DoC), 
– Tarım Bakanlığı (USDA), 
– Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü (NIST), 
– Eğitim Bakanlığı (DoEd), 
– Ulusal Havacılık ve Uzay İdaresi (NASA), 
– Ulusal Bilim Vakfı (NSF), 
– Federal Havacılık İdaresi (FAA), 
– Gıda ve İlaç İdaresi (FDA). 

Hedefler ve Eylemler

2016 yılında yayımlanmış olan NNMI Programı Stratejik Planı’nın dört temel hedefi şunlardır: 
• Hedef 1: ABD imalatının rekabetçiliğini artırmak.
• Hedef 2: Yenilikçi teknolojilerin ölçeklenebilir, uygun maliyetli ve yüksek performanslı yurt içi imalat kapasitesine dönüşmesini kolaylaştırmak.
• Hedef 3: İleri imalat iş gücünün geliştirilmesini hızlandırmak.
• Hedef 4: Enstitülerin istikrarlı ve sürdürülebilir hale gelmesine yardımcı olacak iş modellerini desteklemek.

Bu kapsamda NNMI Programı’nın, bünyesindeki enstitülere önerdiği ekosistem Şekil 1’de gösterilmektedir.

Öncelikli Sektörler 

Ulusal Bilim ve Teknoloji Konseyi altında kurulu İleri İmalat Alt Komitesi tarafından 2016 yılı Nisan ayında yayımlanmış olan “İleri İmalat: Federal Hükumet Çapında Öncelikli Teknoloji Alanlarının Görünümü” başlıklı raporda, ileri imalat alanında Federal Hükümetin öncelik verdiği ve kamu-özel iş birlikleri ile Federal yatırımların odaklanabileceği olası teknoloji alanları anlatılmıştır. Yeni ortaya çıkan öncelikli imalat teknolojisi alanları olarak; 

– İleri malzeme imalatı, 
– İleri biyo-imalat için mühendislik biyolojisi, 
– Onarıcı tıp için biyo-imalat, 
– İleri biyo-ürünler imalatı ve 
– Tıbbi ilaçların sürekli imalatının belirlendiği ifade edilmektedir. 

Mevcut öncelikli imalat teknolojisi alanları ise iki başlık altında ele alınmıştır. Bunlardan ilki olan Potansiyel Gelecek Yatırımların İlgi Alanları başlığı kapsamında, Savunma Bakanlığı’nın yatırım yaptığı veya yapmayı planlandığı alanlar; 

– İleri takım tezgâhları ve kontrol sistemleri, 
– Destekleyici ve yumuşak robotlar, 
– Onarıcı tıp için biyo-mühendislik, 
– Teknoloji sektörleri çapında biyo-baskı, 
– Belgelendirme, değerlendirme ve yeterlilik, 
– İmalat için siber güvenlik olarak ifade edilmiştir.

Enerji Bakanlığı’nın yatırım yaptığı veya yapmayı planladığı alanlar;

– Kimyasal ve termal süreç güçlendirmesi, 
– İmalatta sürdürülebilirlik, 
– Yüksek değerli rulodan ruloya imalat, 
– Sert hizmet koşulları için malzemeler olarak ifade edilmiştir. 
Mevcut öncelikli imalat teknolojisi alanları altında bir diğer başlık İmalat İnovasyon Enstitülerinin odağında olan alanlardır. Bu alanlar ise şu şekilde sıralanmıştır: 
– Eklemeli baskı (3 boyutlu baskı), 
– Gelişmiş kompozitler, 
– Dijital imalat ve tasarım, 
– Esnek hibrit elektronikler, 
– Entegre fotonlar, 
– Hafif metaller, 
– Akıllı imalat, 
– Devrimsel lifler ve tekstil ürünleri, 
– Geniş bant aralıklı elektronikler.

Son olarak, raporda İmalat Eğitimi ve İş Gücünün Eğitilmesi Öncelikleri altında, yeni nesil imalat iş gücünün sahip olması gerektiği düşünülen niteliklere yer verilmiştir. Raporda imalat sanayisinin, teoride öğrendiklerini uygulamaya aktarabilen, oldukça yetenekli zanaatkârlar, teknisyenler, tasarımcılar, plancılar, araştırmacılar, mühendisler ve yöneticiler gerektirdiği ifade edilmektedir. Bu kapsamda, Federal kurumlarca yapılan yatırımlar, ön lisans üniversitelerinde yetiştirilen uzmanlaşmış teknisyen eğitimlerinden, dünyaca lider üniversitelerin araştırma programlarından mezun öğrencilerin eğitimine kadar geniş bir aralığı kapsamaktadır.

Yine bu çerçevede, Çalışma Bakanlığı (Department of Labor) ve Eğitim Bakanlığı’nın (DoEd), ön lisans üniversitelerindeki imalat müfredatını güçlendirmek üzere kurulan Ticari Uyum Yardımı Ön Lisans Üniversitesi ve Kariyer Eğitimi (TAACCCT) hibe programı vasıtasıyla yaklaşık 1 milyar Dolar yatırım yaptıkları belirtilmektedir.

Değerlendirme 

ABD’de sanayinin dönüşümü için yapılan çalışmalar incelendiğinde; 
– Söz konusu dönüşüme, ABD’nin iç pazarının oldukça büyük olmasının da etkisiyle, öncelikli olarak iç pazarın rekabetçiliği gözetilerek, aynı zamanda ABD imalat sektörünün dünya çapındaki payının korunması da göz önüne alınarak ihtiyaç duyulduğu, 
– Yeni gelişen teknolojilerin sanayinin ihtiyaçlarını karşılamada kullanılmasını sağlamak üzere sanayi, akademi ve kamu kurumlarını bir araya getirecek ve her paydaşın aktif olarak katılımını sağlayacak bir eko sistem oluşturulmak istendiği, 
– Büyük şirketler kadar küçük ve orta ölçekli işletmelerin de sürece dâhil edilmeleri, yeni gelişen teknolojiler konusunda bilgilendirilmeleri ve gerekli finansmanın sağlanması yoluyla bunları kullanarak işletmelerinde dönüşümü sağlamalarının amaçlandığı, 
– İleri imalatla ortaya çıkacak olan yeni iş tanımlarının gerektireceği nitelikte iş gücünü yetiştirmek üzere, orta öğretimden başlayarak her seviyede eğitime son derece önem verildiği görülmektedir.